ΔρΧαρά Γ. ΝΟΜΙΚΟΥ Κλινικός Ψυχολόγος Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας του Παν/μιου Toulouse

‘’Φοβάμαι να μένω μόνη, γιατί νομίζω πως αν κάτι μου συμβεί δεν θα είμαι ικανή να τα βγάλω πέρα’’. Η Αγοραφοβία, που στο παρελθόν χαρακτηριζόταν ‘’ως ο φόβος των μεγάλων κενών χώρων’’, καθορίζεται σήμερα ως ‘’ο φόβος της παγίδευσης σε χώρους ή καταστάσεις, όπου δεν υπάρχει εύκολη οδός διαφυγής ή άμεσης βοήθειας σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης’’. 

 Η Μαρία, είναι μια γυναίκα που πάσχει από αγοραφοβία. Όταν ήρθε να με δει μου διηγήθηκε πως με δυσκολία βγαίνει έξω από το σπίτι της . Το βάδισμά της είναι αβέβαιο και ασταθές και την κατακλύζει μια μόνιμη σκέψη, ότι κάτι θα της συμβεί, ότι κάτι θα πάθει και θα μείνει αβοήθητη στο δρόμο. Μένει σε ένα προάστιο της Αθήνας είναι παντρεμένη με δύο παιδιά και μέχρι πρότινος πολύ ευτυχισμένη. Κοινωνική και δραστήρια, φρόντιζε τον εαυτό της και την οικογένεια της χωρίς πρόβλημα. Κάποια στιγμή μια έντονη, αιφνιδιαστική αίσθηση κατάρρευσης την κατέκλυσε. Από τότε αποφεύγει τους μεγάλους δρόμους, τις πλατείες και τα μαγαζιά και τους ανοιχτούς χώρους που έχουν πολύ κόσμο. Η Μαρία παρουσίασε αγοραφοβία με πανικό και αυτό την έκανε να μπει σε ένα φαύλο κύκλο καταστροφικών σκέψεων όπως : «κάτι θα πάθω, θα σκάσω, θα λιποθυμήσω, θα χάσω τον έλεγχο, θα γίνω ρεζίλι» και αποφυγών όπως: οι πλατείες, οι μεγάλοι δρόμοι κλπ. 

 Εδώ και πολλά χρόνια έχει γίνει αποδεκτό, ότι η αγοραφοβία είναι κυρίως μια διαταραχή που συνδέεται με το άγχος. Το άτομο κατακλύζεται από έναν έντονο φόβο να μην βρεθεί σε μέρη ή καταστάσεις, όπου η διαφυγή θα μπορούσε να είναι δύσκολη ή εξευτελιστική, και ότι δεν θα ήταν δυνατόν να του παρασχεθεί βοήθεια αν παρουσιαζόταν κάποια από τα συμπτώματα του. Όσο το άτομο δεν βρίσκεται αντιμέτωπο με την κατάσταση ή τον χώρο που του προκαλεί τρόμο είναι απόλυτα φυσιο-λογικό. 

Η θεραπευτική προσέγγιση σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πολύ αποτελεσματική και ακολουθεί διάφορα στάδια. Αρχικά, ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος ελέγχουν την εγκυρότητα των θεωριών του θεραπευόμενου, δηλαδή τις σκέψεις που του υπαγορεύουν αυτό το σύστημα συμπεριφοράς. Η θεραπεία, κυρίως η Γνωσιακή στοχεύει στο να μάθει το άτομο να μην φοβάται τους φόβους του και να μην ερμηνεύει τα σωματικά συμπτώματά του με τρόπο καταστροφικό, αλλά αντίθετα να τα θεωρεί σαν φυσιο-λογικούς δείκτες ενεργοποίησης του συστήματος επαγρύπνησης. Οι θεραπευτικοί στόχοι δεν σταματούν εδώ, μεταξύ άλλων στοχεύουν να βοηθήσουν το άτομο να τροποποιήσει την συμπεριφορά του, να μάθει να μην αποφεύγει, αλλά να αντιμετωπίζει τους φόβους του.

Χαρά Γ. ΝΟΜΙΚΟΥ Κλινικός Ψυχολόγος Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας του Παν/μιου Toulouse ΙΙ email : hara@nomikou.gr

Ο πανικός είναι μια ψυχική κατάσταση που δημιουργεί φόβους με φυσικά συμπτώματα (όπως ταχυκαρδίες δυσκολίες στην αναπνοή η αίσθημα απώλειας ελέγχου η φόβο θανάτου). Συνήθως είναι μια χρόνια κατάσταση (μπορεί να διαρκέσει μια ζωή) και προσβάλλει περίπου το 4% του γενικού πληθυσμού. Μπορεί να μειώσει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου και την ικανότητα του να εργαστεί και να διατηρήσει κοινωνικές σχέσεις. Η διάγνωση γίνεται όταν το άτομο δοκιμάσει πολλές και απρόσμενες κρίσεις πανικού οι οποίες παρεμβαίνουν στην καθημερινή του ζωή. Πολλά άτομα έχουν κάνει κρίσεις πανικού μία με δύο φορές στη ζωή τους, ενώ άλλα άτομα τους έχουν σε καθημερινή η εβδομαδιαία βάση. Μερικά άτομα κάνουν κρίσεις πανικού παρακινούμενα από ένα συγκεκριμένο έναυσμα, ενώ άλλα όχι. Η διαταραχή πανικού αναπτύσσεται όταν το άτομο που κάνει κρίσεις πανικού • Ανησυχίες ή συνεχής ενασχόληση γύρω από το αν θα ξανά έχει κρίση πανικού (προσδοκώμενο άγχος) • Αποφεύγει μια κατάσταση ή ένα μέρος όπου είχε κρίση πανικού • Κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής του προσπαθώντας να αποφύγει να έχει κρίση πανικού Άτομα με διαταραχή πανικού συχνά ψάχνουν επείγουσα ιατρική βοήθεια, ιδιαίτερα όταν τους συμβαίνει για πρώτη φορά. Αίτια Τα ακριβή αίτια της διαταραχής πανικού δεν έχουν ολοκληρωτικά κατανοηθεί. Η διαταραχή πανικού μπορεί να προκαλείται από • Προβλήματα στα επίπεδα των χημικών ουσιών του εγκεφάλου (νευροδιαβιβαστές) τα οποία παρεμβαίνουν στο πως ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες. • Έχει αναφερθεί επίσης και η γενετική προδιάθεση παιδιά των οποίων οι γονείς είχαν διαταραχή πανικού έχουν 8 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν και αυτά • Καταστάσεις υψηλής έντασης στρες, (όπως η απώλεια μιας σχέσης) μπορεί να είναι το έναυσμα για συμπτώματα διαταραχής πανικού. • Με την διαταραχή πανικού έχουν επίσης συνδεθεί και το Ψυχικό τραύμα στην παιδική ηλικία και το άγχος αποχωρισμού • Παρόλο που είναι σπάνιο έχουν συνδεθεί με την διαταραχή πανικού και κάποιες παθήσεις (όπως ο υπερθυρεοειδισμός, ή προβλήματα καρδιάς) Θυμηθείτε ότι: Ένα άτομο μπορεί να έχει κρίσεις πανικού χωρίς να έχει την διαταραχή πανικού Τα Συμπτώματα Τα συμπτώματα στην διαταραχή πανικού έρχονται ξαφνικά συχνά απρόσμενα και η ένταση τους κρατά περίπου 10 λεπτά. Τα περισσότερα συμπτώματα δε μειώνονται μέσα σε 30 λεπτά έως 1 ώρα ώστε τα συμπτώματα να φύγουν τελείως. Τα συμπτώματα μιας διαταραχής πανικού περιλαμβάνουν: • Ταχυκαρδίες • Πόνους στο στήθος • Εφιδρώσεις . • Αίσθημα πνιγμού • Ναυτία ή στομαχικές ενοχλήσεις • Shortness of breath or feeling “smothered.” • ζάλη, ή τρεμούλες • Μούδιασμα ή κνησμός • Αίσθημα κρύου η εξάψεις . • Φόβοι ότι θα πεθάνουμε, θα χάσουμε τον έλεγχο, ή θα τρελαθούμε • Αίσθημα του απόμακρου από τον εαυτό και την πραγματικότητα Αντιμετώπιση- Θεραπεία Η θεραπεία της διαταραχής πανικού περιλαμβάνει συνήθως φαρμακοθεραπεία ή/και διάφορους τύπους ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης όπως η συμπεριφοριστική ή η γνωσιακού τύπου προσέγγιση. Παρ΄ότι τα φάρμακα μπορεί να προλάβουν μια κρίση πανικού εν τούτοις δεν εξαλείφουν τον φόβο της κρίσης πανικού. Η ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση ή επανεκπαίδευση όπως λέγεται από τους «γνωσιακούς» θεραπευτές βοηθά το άτομο να ελέγξει και χειριστεί τους φόβους του. Ο στόχος της γνωσιακής παρέμβασης είναι : η μείωση της έντασης και της συχνότητας των κρίσεων πανικού, η αντιμετώπιση των φόβων και των αποφυγών, η αποκατάσταση της χαμένης αυτεκτίμησης και της ποιότητας ζωής τόσο της προσωπικής όσο και της κοινωνικής του ατόμου. Μην ζείτε με τον Πανικό, Αντιμετωπίστε τον!

«Νιώθετε δύσπνοια, ταχυκαρδία, πόνο στο στήθος ή πίεση, αίσθημα πνιξίματος η ασφυξίας, ζαλάδα και ίλιγγο, αίσθημα τρεμουλιάσματος σε διάφορα σημεία του σώματος, εφίδρωση, ξηροστομία, αίσθημα λιποθυμίας, ή ταραχής; Μήπως φοβάστε τους σεισμούς; Ο σεισμός στην Αϊτή αλλά και πρόσφατα στην χώρα μας έκανε πολλούς από μας να ανησυχήσουν. Μερικοί, όμως ανησύχησαν περισσότερο. Άρχισαν να ασχολούνται με το θέμα, να ζητούν πληροφορίες αν αυτός είναι ο κύριος σεισμός ή θα ακολουθήσει μεγαλύτερος, ρωτούν τους σεισμολόγους αν επίκειται σεισμός στην περιοχή τους και έτσι, αρχίζει μια διαρκής ανησυχία και ένας φόβος ότι κάτι άσχημο θα συμβεί. Παρ’ ότι, είμαστε μια χώρα με υψηλή σεισμικότητα δεν συνειδητοποιούμε ότι όλοι οι σεισμοί δεν είναι καταστροφικοί και δεν έχουν όλοι την ίδια ένταση. Παρ’ όλα αυτά, ο φόβος για τους σεισμούς είναι ως επί το πλείστον μια φυσιολογική και υγιής αντίδραση προστασίας του ατόμου μπροστά σε ένα φυσικό φαινόμενο. Η σεισμοφοβία όμως είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Άνθρωποι με αυτή την φοβία θα κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν τους σεισμούς οποιουδήποτε τύπου ή είδους και αν είναι αυτός. Οποιοδήποτε γεγονός, κατάσταση, πληροφορία, εικόνα ή συμβολισμός ο οποίος σχετίζεται με σεισμό αρκεί για ενεργοποιήσει αυτόν τον υπερβολικό φόβο. Η φοβία επηρεάζει αρνητικά το σύστημα της ασφάλειας μας , δίνει λανθασμένους συναγερμούς στο σώμα μας και επιτάσσει μάχη, φυγή η λιποθυμία. (Fight, flight, Faint) όλα τα σωματικά συμπτώματα που μπορεί να νιώθουμε στην σκέψη και μόνο ενός σεισμού είναι για να προστατευτούμε μόνο που στην περίπτωση της φοβίας δεν υπάρχει πραγματικός σεισμός αλλά η ιδέα του σεισμού. Σκέψεις ενός απρόσμενου, καταστροφικού σεισμού όπου θα απειληθεί η ζωή μας και εμείς δεν θα έχουμε την δυνατότητα να προστατευτούμε ενεργοποιούν λανθασμένους συναγερμούς στο σώμα και στην συμπεριφορά μας. Αντίθετα, ο ανθρώπινος μηχανισμός θα λειτουργήσει τέλεια όπως και όλο το σύστημα ασφάλειας μας για να αντιμετωπίσουμε οποιονδήποτε κίνδυνο ή απειλή και να επιβιώσουμε με τις λιγότερες απώλειες αν τον απαλλάξουμε από την «παράλογη φοβία» μας και τον εμπιστευτούμε. Στα άτομα που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σεισμοφοβία περιλαμβάνονται τα άτομα με γενικότερη προδιάθεση στο άγχος και στο φόβο και άτομα τα οποία έχουν ζήσει ένα καταστροφικό σεισμό. Αν επηρεάζεστε έντονα από τους σεισμούς : • Ότι και αν ακούσετε ή δείτε στα ΜΜΕ φιλτράρετε το με ψυχραιμία και θυμηθείτε ότι οι περισσότεροι σεισμοί δεν είναι καταστροφικοί • Πάρτε μέτρα πρόληψης και προστασίας. Φτιάξτε ένα πλάνο διαφυγής αν αυτό θα σας κάνει να αισθανθείτε καλύτερα! • Καθυσυχάστε τον εαυτό σας και δείξτε εμπιστοσύνη στο προσωπικό σύστημα ασφάλειας σας. Σκεφτείτε: «Ότι και αν γίνει θα τα καταφέρω» • Ενημερωθείτε περισσότερο. Η έλλειψη γνώσης δημιουργεί ανασφάλειες • Οργανώστε τις σκέψεις σας και μετατρέψτε τις σε θετικές Αν έχετε έναν επίμονο και διαρκή τρόμο για τους σεισμούς. Αν δυσκολεύεστε να συγκεντρώσετε την σκέψη σας σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τον φόβο σας για τους σεισμούς. Αν έχετε την επιθυμία να φύγετε για να γλυτώσετε από κάποιο επικείμενο σεισμό τότε είναι η ώρα να απαλλαγείτε από αυτή την φοβία Αλλάξτε τις πεποιθήσεις σας και κάντε τα βήματα εκείνα που θα σας βοηθήσουν να ξανακερδίσετε την εμπιστοσύνη στον εαυτό σας και την ηρεμία που χρειάζεστε για να τα ξεπεράσετε τον φόβο, την λύπη, το άγχος, την αγωνία. Είναι η ώρα να σπάσετε τον φαύλο κύκλο των αρνητικών σκέψεων και βρείτε την αιτία του φόβου σας για να το αντιμετωπίσετε!

Δρ Χαρά Νομικού Κλινικός Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας του Παν/μιου II Le Miraill /France www.psyhealth.gr email: haranomikou1@gmail.com